Category: tentoonstelling

Dromen van Amerika

Entree van Seavest, White Plains. Foto JdW

Het Drents museum organiseert samen met de Kunsthalle in het Duitse Emden een groot overzicht van de realistische Amerikaanse kunst van na 1945. Een onbekend, maar niet onbemind terrein, zo bleek deze zomer in de staat en de stad New York.

De kantorenwijk van White Plains is zo saai als de naam. Een serie onbestemde witte gebouwen 45 kilometer ten noorden van Manhattan, hardcore suburbia. Binnen huist Seavest op een van de verdiepingen, een ‘investment management firm’ die investeert in ziekenhuizen, zo staat op de website – binnen is niets dat daarnaar verwijst. Continue reading Dromen van Amerika

Bestandsaufnahme Gurlitt in Bonn

Vier jaar geleden ontdekte de Duitse douane bij toeval de verloren gewaande kunstverzameling van Hildebrand Gurlitt. Nu is een deel van de kunst voor het eerst te zien in Bonn en in Bern

Gepubliceerd op 8 november 2017 in Trouw

 

 

 

 

 

Ingehouden opwinding, fotografen verdringen zich voor het beste shot van de entree. Kort voor de opening mag de pers alvast rondkijken bij de tentoonstelling in de Bundeskunsthalle in Bonn. ‘Bestandsaufnahme Gurlitt’ is de titel, op de muren herinneren krantenknipsels aan de opwinding in de media in 2013, toen bekend werd dat de teruggetrokken Cornelius Gurlitt een nazi-schat zou hebben van geroofde kunst. Waarde: misschien wel een miljoen euro. Al snel bleek die waarde overschat, financieel gezien, het waren lang niet allemaal meesterwerken en het ook niet enkel schilderijen, en niet alles bleek geroofd. Maar waardevol is de kunst wel. Continue reading Bestandsaufnahme Gurlitt in Bonn

Mata Hari in Leeuwarden: hoezo ‘meisje?’

De in Leeuwarden geboren Mata Hari stierf precies honderd jaar geleden voor het Franse vuurpeleton. Een tentoonstelling van veel brieven en foto’s toont de bewogen levensloop van de wereldberoemde Friezin. (gepubliceerd in Trouw, 17 oktober 2017)

Restauratiewerk aan het Mata Hari-standbeeld in Leeuwarden, 11 oktober 2017. Foto JdW

Mata Hari kreeg een kleine opknapbeurt, kort voor haar jubileum, vorige week. De hoofdversiering was losgekomen, die moest weer even worden vastgelast aan het standbeeld. Hier, in de Leeuwarder binnenstad, werd Margaretha Geertruida Zelle in 1876 geboren, 41 jaar later overleed ze op 15 oktober 1917 voor het vuurpeleton van het Franse leger, schuldig bevonden van spionage voor de Duitsers. De wereld kende haar inmiddels als Mata Hari, oosters danseres en gezelschapsdame. Continue reading Mata Hari in Leeuwarden: hoezo ‘meisje?’

Nederlanders in Parijs

Meer dan duizend Nederlandse kunstenaars woonden in de negentiende eeuw korte of langere tijd in Parijs. De invloed van die stad en de wisselwerking met andere kunstenaars wordt de komende maanden zichtbaar in een tentoonstelling in Amsterdam.

Monument voor François Arago door Jan Dibbets, bij het Observatoire de Paris. Foto JdW

Het grootste kunstwerk van Parijs zie je alleen als je weet dat het er is. En waar. Onder een tafeltje van Café de Flore aan de Boulevard Saint Germain, op steentjespaden van het Jardin du Luxembourg, zelfs in het Louvre kan je kleine bronzen plaquettes vinden met ‘Arago’ erop. In 1994 plaatste de Nederlander Jan Dibbets (1941) dit ‘denkbeeldig monument’ van 135 bronzen plaquettes over de hele noord-zuidas van Parijs ter nagedachtenis aan François Arago (1786-1853), de Franse natuurkundige, astronoom en politicus. Die berekende in 1804 door hoe de nulmeridiaan vanaf Parijs over de rest van de wereld liep – waarbij hij en passant ontdekte dat de meter zoals die in 1795 was vastgesteld op basis van die meridiaan, 0,2 milimeter te kort was. Bepalend voor het nulpunt was het observatorium aan de zuidkant van Parijs geweest, van waaruit Arago later persoonlijk de hemellichamen zou bestuderen. Continue reading Nederlanders in Parijs

Diorama’s

Richard Basquié, Sans titre. Etant donnés. 1. La chute d’eau. 2. Le gaz d’éclairage. (…) 1991, foto JdW

In Parijs bezocht ik de tentoonstelling Dioramas in het Palais de Tokyo. Voor De Groene mocht ik erover schrijven (gepubliceerd op 7 december), dat is hier terug te lezen.

De tentoonstelling is nog tot 21 januari 2018 in de Schirn Kunsthalle in Frankfurt te zien.

Laudatio Tino Sehgal in het Stedelijk, Aica-oorkonde

Onderstaande laudatio sprak ik uit tijdens de uitreiking van de AICA Oorkonde 2017 aan het Stedelijk Museum Amsterdam voor de tentoonstelling ‘A Year at the Stedelijk: Tino Sehgal’ op 29 november j.l., Laura van Grinsven en Edo Dijksterhuis en ikzelf vormden de jury. Meer over AICA, de vereniging van kunstcritici, en de prijs, staat hier

Dit was een tentoonstelling

Dames en heren, beste collega’s,

Continue reading Laudatio Tino Sehgal in het Stedelijk, Aica-oorkonde

Volg de rode mantel: Emanuel de Witte

De kerkinterieurs van Emanuel de Witte (1616/17-1691/92) zijn geliefd en bekend, toch was er nog nooit een tentoonstelling over zijn werk. In zijn geboortestad Alkmaar is nu te zien dat hij meer schilderde dan kerken alleen.

De man met de rode mantel is de gids. Dat moet wel. Op veel schilderijen van Emanuel de Witte duikt hij op, de man met hoge hoed, slobberlaarzen en zijn donkerblonde krullen staat prominent op de voorgrond, met de roodoplichtende rug naar ons toe. Zijn arm wijst in de richting van de ruimte voor hem: kijk, dáár.
Soms heeft hij een andere mantel aan, een lichtblauwe, bijvoorbeeld in de Portugese Synagoge in Amsterdam, en even verderop, in de Nieuwe Kerk bij het grafmonument voor Michiel de Ruyter. Hij staat er te praten met een dame, het lijkt of zij degene is die hij rondleidt. Zij kan zijn gezicht zien, wij niet, nooit. Continue reading Volg de rode mantel: Emanuel de Witte

IJsselbiennale: heen en weer

Voor de IJsselbiënnale maakten kunstenaars 26 kunstwerken die van Doesburg tot Zwolle langs en op de IJssel te zien zijn. Een inventarisatie in vogelvlucht. (verschenen in Trouw, 12 augustus 2017)

Zoef. Even een ander geluid, ander licht en de oversteek is alweer voorbij. De kruising van een snelweg met een rivier beleef je meestal in een flits. Nu staan we ónder die snelwegbrug, in dit geval van de A1 bij Deventer, op een smal dijkje langs de westoever van de IJssel, de Bolwerksweg. Ingenieurs, wegen- en bruggenbouwers noemen hun bruggen en bouwwerken kunstwerken. Continue reading IJsselbiennale: heen en weer

Documenta 14 Kassel: veel kritiek, toch gaan zien

(Gepubliceerd in Trouw, 12 juli 2017)

De Documenta in Kassel kreeg al veel kritiek. ‘Te politiek’, ‘te veel conservatoren, te weinig kunst’. Deze editie van de vijfjaarlijkse tentoonstelling van hedendaagse kunst is inderdaad geen licht verteerbare kost. En toch: ga er vooral heen. Een bespreking in zeven punten.

1. Origineel is dit kunstwerk niet
De meeste documenta’s hebben een duidelijke, uitgesproken standpunt, deze editie, zo lijkt het, niet. De organisatie noemt het motto, ‘Leren van Athene’, ook na bijna honderd dagen nog steeds een ‘werktitel’, de namen van de 160 deelnemende kunstenaars zijn niet op een officieel moment bekendgemaakt (maar waren wel te ontdekken in de vele publicaties vooraf), en in plaats van alleen in Kassel begon de manifestatie al in april in Athene. (zie hier mijn bespreking van dat eerste deel) Continue reading Documenta 14 Kassel: veel kritiek, toch gaan zien

De wereld van Raymond Pettibon

(verschenen in Trouw, 7 juni 2017)

Raymond Pettibon is in Nederland vooral bekend van zijn ontwerpen voor platenhoezen van alternatieve bandjes. Een grote overzichtstentoonstelling in Maastricht laat zien dat zijn werk veel verder reikt dan dat.

‘Vavoom!’ Een klein mannetje met een gigantische mond schreeuwt het uit. Met zijn stem kan Vavoom (meer woorden kent hij niet) bergen verzetten à la de oerknal. Vavoom was een personage uit de tekenfilmserie Felix the Cat, eind jaren vijftig op de Amerikaanse televisie, inmiddels is het ook een vast karakter in de wereld van kunstenaar Raymond Pettibon. Op een van diens tekeningen staat Vavoom aan de rand van een vallei met vulkanen, zijn Vavoomroep moet in het hele land te horen zijn. ‘Dit gevoel komt het duidelijkst naar voren in de gedichten’, staat er mysterieus in kleine handgeschreven letters bij. Continue reading De wereld van Raymond Pettibon

Sterren op het doek

(verschenen in Trouw, 23 mei 2017)

In Zwolle zijn de komende maanden portrettekeningen te zien die gemaakt zijn door Bob Dylan, de zanger. Dylan is niet de eerste beroemdheid wiens werk in een museum hangt.

De ontdekking was een toevalstreffer. De Roemeen Marcel Lazar Lehel, onder computervrienden bekend als Guccifer, hackte in 2013 de e-mail-accounts van de familie George W. Bush junior. Continue reading Sterren op het doek

Het lichte oog huilt kleuren – Frederique van Rijn

Begin 2016 verbleef Frederique van Rijn (1982) als ‘artist in residence’ in het Luceberthuis in Bergen.

Dichter en kunstenaar Lucebert (1924-1994) is nog steeds voelbaar en zichtbaar aanwezig in zijn woonhuis/atelier dat sinds zijn overlijden in 1992 onveranderd is gebleven. Het inspireerde Van Rijn tot het maken van collages van landschapsfoto’s van de omgeving van Bergen gecombineerd met foto’s van details in het huis en atelier: verfspatten, détails uit etsplaten, schilderingen op muren, penseelstreken, maar ook objecten (bijvoorbeeld zijn doosje pijptabak) of beeldelementen uit zijn schilderijen. In deze serie gaan haar foto’s van Luceberts leefomgeving een soms surrealistische dialoog aan met de stoffelijke getuigen van zijn leven en werk.

In samenwerking met haar grootvader, de dichter Remco Campert (1929), heeft zij de serie tot een hommage aan Lucebert gemaakt. Campert koos bij elke collage een passende dichtregel uit het oeuvre van zijn vriend en mede-Vijftiger Lucebert.

Voor het boek, dat op 3 september uitkomt bij 99uitgevers, schreef ik de inleiding. De foto’s zijn vanaf dan tot 10 december te zien in Museum Kranenburgh in Bergen, van 14 t/m 29 oktober is er een verkooptentoonstelling bij Jan Six Fine Art Gallery, Amsterdam. Klik hier voor meer informatie.

Pierre Janssen: Idealist of standwerker?

Pierre Janssen in ‘Kunstgrepen’, ca. 1960

Pierre Janssen maakte met zijn tv-programma ‘Kunstgrepen’ een hele generatie Nederlanders vertrouwd met kunst. In een biografie, een documentaire en twee exposities komen ook zijn andere kanten naar voren.

(gepubliceerd in Trouw, 18 april 2017)

De naam Pierre Janssen is als die van Theo Koomen en G.B.J. Hiltermann. Spreek hem uit, en omstanders vanaf een bepaalde leeftijd komen in een melancholische stemming. Ze roepen eerst ‘ach!’, of ‘oh!’, en beginnen dan te praten over persoonlijke herinneringen aan de man in kwestie. Bij Janssen zijn dat vaak diens grote trillende handen en avonden met het hele gezin voor de televisie. En hoe hij mensen, gewóne mensen, enthousiast kon maken voor kunst. Continue reading Pierre Janssen: Idealist of standwerker?

William Eggleston krijgt niet de lofzang die hij verdient

William Eggleston, uit de serie ‘Los Alamos’.

De Amerikaanse fotograaf William Eggleston (1939) bracht kleur in de kunstfotografie. In Amsterdam is nu een magere tentoonstelling van zijn vroegste serie te zien.

(gepubliceerd in Trouw, 18 maart 2017)

Op deze plaats had een lyrische beschrijving kunnen staan van de tentoonstelling over het werk van William Eggleston, die de komende maanden in fotomuseum Foam te zien is. Over hoe de fotograaf, geboren in Memphis, Tenessee in 1939 in een rijke familie, in de jaren zestig en zeventig tegen de traditie van de serieuze zwart-wit-kunstfotografie in kleur ging werken.  Continue reading William Eggleston krijgt niet de lofzang die hij verdient

Prints in Paris rond 1900 – voor de elite én voor de massa

‘Tiens, mon ancien cocher!’ (Verhip, mijn vroegere koetsier!) Le Rire, 23 mei 1896

Lang keken musea neer op de affiches van Toulouse-Lautrec en Charles Chéret. In het Van Gogh Museum is nu te zien hoe het Parijse publiek, de elite én de massa, rond 1900 in Parijs in de ban raakte van deze prentkunst

(gepubliceerd in Trouw, 8 maart 2017)

De verzamelaar houdt de prent liefdevol vast, dichtbij zijn gezicht, alsof de details zo beter tot hem doordringen; hij koestert het papier. Die verzamelaar is dr. Aegidius Timmerman, Jan Toorop portretteerde hem rond 1900. En we zijn, zo lijkt het, bij hem thuis, in zijn werkkamer, waar hij normaal gesproken geen vreemden zou toelaten: naast zijn portret staat een rijk versierde notenhouten kast waar de makers meer dan een jaar aan werkten. Er staan boeken in, maar het draait allemaal om dat wat er achter de klep wordt opgeborgen, een klep versierd met twee naakte vrouwen die met een drukpers in de weer zijn: zijn prentenverzameling. En die was privé. Continue reading Prints in Paris rond 1900 – voor de elite én voor de massa