Verschenen in Trouw, 5 juli 2018
De Netflix-serie ‘The Americans’ stijgt uit boven de doorsnee spionageserie omdat hier niet alles wordt uitgelegd – binnen de serie, noch voor de kijker.
Voor de buitenwereld runnen Elizabeth en Philip Jennings een reisbureau in Washington DC, begin jaren tachtig. Hoewel ze vaak op reis moeten voor hun werk, zijn ze betrokken ouders voor hun kinderen Paige en Henry. Ze hebben ook een goede band met hun overbuurman, FBI-agent Stan Beeman en diens familie. Achter de schermen, op allerlei locaties in en om de Amerikaanse hoofdstad en zelfs in hun eigen washok hebben Elizabeth en Philip wisselende namen, kapsels en kledingstijlen, wisselende geliefden en ander werk. Ze zijn namelijk Russische spionnen: hun echte namen zijn Nadezhda en Mischa. Getraind en gerekruteerd door de KGB en zo bij elkaar gekomen.
Die parallelle werelden, die regelmatig rakelings langs elkaar bewegen, leveren genoeg materiaal voor een spannende, grappige, historisch en cultuurhistorisch onderhoudende serie.
Maar de makers, voormalig FBI-agent Joe Weisberg en Joel Fields, ging het niet alleen om vermaak en jaren tachtig-sentiment. In de eerste seizoenen verrassen de goedgekozen kapsels, de typische jaren-tachtig-interieurs, de gesmeerd verlopende achtervolgingsscènes en afluistermethodes. Elisabeth en Philip spelen hun spionnenrol vol overgave en lijken onaangedaan door de offers die ze moeten brengen. Hun ideologische overtuiging trekt ze erdoor, maakt ze immuun.
Ook in deze twee seizoenen blijft het verbijsterend hoe ze volgens een vast recept het vertrouwen winnen van een op het oog willekeurig persoon. Je zou er zelf ook zo intrappen. Belangrijkste ingrediënt: tijd. Elisabeth (met pruik) volgt een cursus, komt (met pruik) een van de medecursisten na een paar weken toevallig tegen in de supermarkt, laat het gesprek zo lopen dat de ander haar bij haar en haar echtgenoot thuis uitnodigt. En ook dan moet ze nog geen haast hebben, langzaam is het toverwoord. Vooral niet duidelijk maken dat ze zelf veel te verbergen heeft. En de aandacht op de nieuwe vriendin blijven richten, terwijl een ander gezinslid het doelwit is.
Precies dit is waarin de serie boven de doorsnee spionageserie uitstijgt. Veel van wat er gebeurt, gebeurt zonder toelichting. Onderling én voor de kijker. De vastbeslotenheid van de spionnen krijgt in de latere seizoenen meer barstjes, net als het vertrouwen binnen het gezin Jennings. Maar het grotere belang weegt zwaar. Niemand is transparant, geen van de karakters is de grote held. En het Amerikaanse noch het Russische systeem is ideaal.
Juist dankzij de door critici verfoeide stiltes, de soms onduidelijke verhaallijnen en de twijfel bij de hoofdpersonen laten ze ons zien hoe oppervlakkig de meeste Amerikaanse series zijn. Bij The Americans is niet elke dialoog een een-tweetje, praat niet de hele wereld Engels, wordt niet alles uitgelegd, zijn niet alle Amerikanen te vertrouwen. En is er ook nog tijd om zo nu en dan luidruchtig te smakken.
The Americans is te zien op Netflix.