Shirley: visions of reality

Verschenen in Trouw, 28 mei 2014
Verschenen in Trouw, 28 mei 2014

Het café op de hoek met het zwijgende stel aan de bar en het vreemde, groenige licht, is bekend: ‘Nighthawks’ van Edward Hopper (1882-1967) is waarschijnlijk het meestgeciteerde schilderij uit de filmgeschiedenis. Ook het onheilspellende huis uit ‘Psycho’ is gemodelleerd naar een schilderij van de Amerikaanse schilder. Wat kan een filmmaker nog toevoegen na Hitchcock, Wim Wenders en The Simpsons?
Veel, laat de film van de Oostenrijkse regisseur Gustav Deutsch zien. Zijn ‘Shirley’ beslaat 13 scenes, steeds met een ander schilderij van Hopper als locatie – trouwens zonder de populaire Nighthawksbar, Deutsch houdt niet van makkelijk scoren. De vroegere architect die met found-footagefilms bekend werd, nam nu Hoppers verstilde interieurs als gegeven. Hij liet ze tot in de kleinste details nabouwen, en bracht ze subtiel tot leven. Als rode draad nam hij schilderijen waarop ten minste één vrouw te zien is, en noemde haar Shirley. Een datering (van 1931 tot 1963) en radionieuwsfragmenten geven aan dat ze ouder wordt, en dat de wereld buiten het decor doordraait. Terwijl Sylvie (danseres Stephanie Cumming) behoedzaam door de Hopperiaans uitgelichte ruimtes beweegt, hoor je haar gedachten: haar filosofische overpeinzingen over literatuur, film of theater (ze is actrice) en relatieproblemen trekken haar eigen ‘werkelijkheid’ continu in twijfel. Steeds is er één moment waarop de scene precies overeenkomt met het schilderij, al wordt dat gelukkig niet expliciet benadrukt.
Je hoeft geen Hopperspecialist te zijn om de film te waarderen. Shirley is een schilderijverfilming: net als bij een boekverfilming zal de film je eigen interpretatie veranderen, maar tegelijkertijd word je door de trage beelden uitgenodigd Plato en Emily Dickinson af te stoffen (Deutsch pakt ‘t groots aan) en om vooral (opnieuw) aandachtig naar de schilderijen te kijken. Een liefdevolle, soms iets te trage en serieuze film, die net als een goede tentoonstelling een voedingsbodem biedt voor een eigen visie ontdaan van clichés.

 


Posted

in

,

by