(Gepubliceerd in Trouw, 26 oktober 2017)
Het bericht in de krant van Auvers sur Oise was één zin lang: de Nederlandse kunstenaar Van Gogh had zich, 37 jaar oud, op 27 juli 1890 in de buik geschoten en was anderhalve dag later aan de verwondingen overleden. Inmiddels is elk kruimeltje in het levensverhaal van Van Gogh een maaltijd voor het hongerige publiek.
Was het wel zelfmoord? In 2011 beweerden twee Amerikanen, Pulitzerprijswinnaars nota bene, dat ze bewijs hadden dat Van Gogh in juli 1890 was doodgeschoten door een rebelse tienerjongen uit de omgeving. Het ging juist goed met de kunstenaar, lazen zij uit de brieven, er was geen enkele reden voor depressie en dus zelfmoord. Het Amsterdamse Van Gogh Museum kwam met een uitgebreid antwoord in een kunsthistorisch vaktijdschrift: het was wel degelijk zelfmoord geweest, zowel de forensische gegevens als de brieven wezen daarop.
De makers van Loving Vincent nemen de zelfmoordvraag opnieuw over, en knopen er en passant nog een hele rits andere eigenaardigheden aan vast. Zo spreekt iedereen Engels (‘Van Goff’), en is er vanaf het begin van de film de suggestie dat dokter Gachet, de huisarts die zich de laatste maanden van diens leven over Vincent ontfermde, een jaloerse mislukte kunstenaar was, die stiekem werken van Van Gogh zou overschilderen. In werkelijkheid was hij een mecenas, iemand die kunstenaars als Van Gogh en Cézanne financieel en moreel stimuleerde door te werken bij tegenvallende kritieken.
Je kunt voor de vrijheden het ‘kunstwerk-dus-artistieke-vrijheid-argument’ gebruiken, de filmmakers maken een speelfilm, geen geschiedenisboek. Of nee: een animatiefilm in schilderijen. Voor kunsthistorici zit in die techniek misschien het grootste struikelblok: waarom 65000 middelmatige schilderijen maken als je ook anderhalf uur naar één goed werk kunt kijken? De Van Gogh-klassiekers vliegen op Thalys-snelheid voorbij, in friemelende, gekmakende, door de film platgeslagen streepjes. De verf, door Van Gogh zo bewust en overtuigd aangebracht, is op het witte doek een kruimeltje geworden.
Twee sterren