Suze Robertson (1855-1922) gold in haar tijd als ‘ontegenzeggelijk de grootste artieste’, toch kreeg ze na haar dood nauwelijks nog serieuze aandacht. In de winter van 2022-2023 was in museum Panorama Mesdag een tentoonstelling aan haar gewijd waarin die achterstand voor het eerst een beetje werd ingehaald. Ik schreef erover in De Groene Amsterdammer
Omdat het in april 2023 precies vijftig jaar geleden was dat Pablo Picasso vijftig jaar overleden was – en daar in Nederland geen enkel museum aandacht aan gaf – schreef ik voor Trouw een vijfdelige minicursus Picassokijken, waarvan dagelijks een aflevering online verscheen, en vervolgens vrijdag in de krant. En aansluitend, op de sterfdag van de kunstenaar, verscheen mijn essay over de niet altijd makkelijke erfenis van Picasso
Op woensdag 19 oktober 2022 zal ik bij de Rijksuniversiteit Groningen mijn proefschrift verdedigen. Hoe het Parijse stadsbestuur vanaf 1865 tot 1910 omging met foto’s van Parijs, in het bijzonder met de foto’s die Charles Marville (1813-1879) maakte van de straten die gesloopt zouden worden vanwege de modernisering door Haussmann en keizer Napoléon III, is het onderwerp van het proefschrift. In archieven, wereldtentoonstellingen en publicaties kregen de foto’s – ook voor huidige kijkers nog steeds prachtig en mysterieus – steeds een nieuwe betekenis. Over wat die betekenis was, en welke functie de foto’s hadden, gaat mijn onderzoek. Het is daarmee een case-study over de rol van fotografie in de negentiende eeuw. Historische nauwkeurigheid, wetenschappelijke objectiviteit en moderniteit waren daarbij voor de opdrachtgevers veel belangrijker dan de esthetische kwaliteiten. [Een mooie selectie van de foto’s is hier te zien – en vergeet vooral niet in te zoomen]
Ik deed onderzoek in veel Parijse archieven en bibliotheken, van de Bibliothèque Nationale de France en de Bibliothèque Historique de la Ville de Paris tot de Service Historique de la Défense, mede dankzij beurzen van de Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG), de Rijksuniversiteit Groningen en het Manfred & Hanna Heitingfonds, en onder begeleiding van Prof. dr. Herta Wolf, Prof. dr. Wessel Krul, Prof. dr. Ann-Sophie Lehmann en Dr. Rachel Esner.
Het proefschrift is vooralsnog in het Nederlands, in eigen beheer uitgegeven, vormgegeven door Bart Kraamer. Helaas zijn er op dit moment geen exemplaren meer voorradig, wel zal ik een wachtlijst beginnen, bij tien belangstellenden zal ik weer een serie laten drukken – graag daarvoor een mailtje aan jokedewolf [at] gmail.com
Meer informatie over het proefschrift en de verdediging is te vinden op deze pagina.
De afgelopen weken was ik weer een paar keer op Radio 1 te horen. Voor het programma Met het oog op morgen mocht ik op 1 juli praten over de rol van koeien in de kunst (vanwege een tentoonstelling in Ezinge, en vanwege de boerenprotesten – ik schreef op 14 juni in mijn rubriek het Oog van de wolf ook over koeien, in dit geval over koeien in een schilderij van Paul Gauguin). Het fragment uit het programma waarin ik aan het woord ben is hier terug te luisteren – vanaf minuut 41:40
Op zaterdagochtend 23 juli was ik te gast bij Nieuwsweekend om te vertellen over de Eiffeltoren. Bij de laatste etappe van de Tour de France zal de ‘dame de fer’ ongetwijfeld weer in beeld komen, maar het gaat, zo bleek uit inspectierapporten die het tijdschrift Marianne heeft ontdekken, niet goed met de 330 meter hoge toren: er blijkt ondanks de huidige schilderbeurt veel roest te zijn verdoezeld. Mijn bijdrage is hier terug te luisteren.
Over het werk van het kunstenaarsechtpaar Anni en Josef Albers is tot 9 januari 2022 een grote tentoonstelling te zien in Parijs. Bij de Nieuws BV op radio 1 (en op tv) vertelde ik erover, woensdag 27 oktober. Het is hier terug te kijken en luisteren.
Op 4 november 2021 was ik moderator bij een avond rond het verschijnen van de publicatie van alle tekeningen van Franz Kafka. Tot eind 2019 lagen die, als gevolg van onenigheid tussen erfgenamen en instituten, in een kluis in Zürich. Kafkakenner Andreas Kilcher en schrijver Arnon Grunberg vertelden er (in het Duits) over, en ik deelde (ook in het Duits) mijn ideeën vanuit kunsthistorisch perspectief. Het is allemaal hier terug te kijken en luisteren. En hier kunt u het boek bestellen.
In juli 2020 zag ik in Parijs de tentoonstelling over Christo en Jeanne-Claude, die bedoeld was als begeleiding bij het inpakken van de Arc de Triomphe – een project dat al vele malen was uitgesteld. Nu het eindelijk zover is, (en hier live te volgen) 
(Artikel is gepubliceerd in Trouw, 22 juni 2021)
Naast de strakke geometrische beelden van Ellsworth Kelly lijkt het Amsterdamse Rijksmuseum bijna een poppenhuis. Zijn kunst tilt de hele omgeving op.
Een slordig gevormde witte ronde ring zweeft in het groen, alsof iemand een stuk uit de Rijksmuseumtuin heeft gegumd. Weg ruimte, weg kleur. Onzin natuurlijk: het is een ronde rechtopstaande plaat aluminium van een paar centimeter dikte met een ronde opening in het midden, zodat je er doorheen kunt kijken. Het oppervlak is zo perfect wit en mat dat het alles eromheen in een ander daglicht zet. Het zuigt alle aandacht naar zich toe.
Voor De Groene Amsterdammer kon ik nu de musea weer open zijn, eindelijk weer een tentoonstelling recenseren. Ik ging naar Maastricht en zag daar de expositie Engelenkeel van Berlinde De Bruyckere.
‘De Bruyckere beeldt geen gezichten af. Ze liet mensfiguren hun hoofd verstoppen onder dekens, de lichamen zoals die uit Voorlinden zijn niet alleen hoofdloos, ze zijn ook geslachtloos. De veren van de engelen uit de Hagia Sophia keren terug op de jassen van de Sjemkels, hun hoofden voorgoed verstopt, open voor iedere zondaar om er zijn gelijkenis in te zien.’
Via deze link lees je het hele artikel.
Vanochtend mocht ik heel vroeg, van 5 tot 6 uur, in het programma Gaan! op radio 1, vertellen en vragen beantwoorden over koloniale roofkunst, en hoe Nederland en andere Europese landen daarmee omgaan. Terugluisteren kan hier
In Parijs kwam begin juni een bijzonder schilderij onder de hamer: een kopie van de Mona Lisa waarvan antiquair in de jaren zestig overtuigd was dat het de enige echte was. Bij Met het oog op morgen op Radio 1 mocht ik erover vertellen, je kunt het hier terug luisteren.
Sinds dinsdag 20 april 2021 heb ik een eigen wekelijkse rubriek in Trouw, Het Oog van De Wolf. Daarin neem ik een onderwerp uit de actualiteit dat ik verbind aan een kunstwerk. Aan bod kwamen onder andere het terras (met een schilderij van Edouard Manet), de stilte van vier mei (met The Artist is Present van Abramovic), de bibliotheek (met een werk van Rachel Whiteread) en de komst van de lente (met David Hockney). Alle afleveringen staan hier samen. Hieronder een voorbeeld van 25 mei 2021, met een schilderij uit het Rijksmuseum Amsterdam.
Continue reading Wekelijkse rubriek in Trouw: Het Oog van De Wolf
In België was in het coronabeleid een aparte regel voor het ‘knuffelen’, je mocht één persoon uitkiezen met wie je aanrakingen en zoenen uitwisselde. Omdat de regel is versoepeld naar 4 personen – en niet steeds dezelfde 4 – mocht ik vandaag in het Belgische Radio-1 programma De wereld van Sofie praten over de rol van ‘knuffelen’ in de kunst – van de Etruskische sarcofaag van het echtpaar uit de Villa Giulia tot aan Bill Viola. Je kunt het hier terugluisteren.
In Trouw schreef ik een artikel over de warme relatie tussen machthebbers en kunst (zie hieronder), ik mocht er later ook over vertellen op Radio 1 (en op NPO2), terugkijken kan hier, vanaf minuut 47:00
(Gepubliceerd in Trouw, 2 februari 2021) Amerikaanse presidenten en hun voorgangers maken handig gebruik van kunst. Ze bestendigen er hun macht mee en laten tegelijk zien welke nieuwe politieke wind er waait, aldus kunsthistorica Joke de Wolf
Direct na zijn inauguratie keek president Biden naar een schilderij. Hij deed dat samen met zijn vrouw Jill, met de nieuwe vicepresident Kamala Harris en de Second Gentleman, zoals de man van Kamala Harris officieel wordt aangeduid. Eerder had de 22-jarige Amanda Gorman al de show gestolen met een gedicht – de poëzie was een welkome afwisseling van de holle frases van de andere aanwezigen.
Continue reading Over het gecompliceerde maar langdurige huwelijk tussen politiek en kunst
Het jubilerende tijdschrift BK-Informatie organiseert een symposium over kunst in openbare ruimte, 20 januari, deels online te volgen. Ik praat daarbij met Giny Vos, Anna Tilroe, Femke Schaap en Kamiel Verschuren over het nut van gedoe rond kunst in openbare ruimte. Hier lees je meer over het symposium (er zijn nog kaarten te krijgen), in 2019 schreef ik hier een column over het onderwerp voor HP/De Tijd, en hier staan de artikelen uit de serie die ik in 2018 schreef over kunst in openbare ruimte voor Trouw.