Day: January 9, 2017

Poppendokter Rodin

screen-shot-2017-01-09-at-21-10-46In Groningen opent vandaag een grote tentoonstelling over het werk van Auguste Rodin. Hier gaat het nu eens niet over zijn liefdesleven, maar vooral over zijn technische zoektocht naar de juiste vorm in zijn beelden.

(verschenen in Trouw, 19 november 2016)

De rug van De Denker zit vol hobbels en kuilen, de borsten van de uitgestrekte vrouwenbuste ernaast voelen fluweelzacht aan – en dit zijn nog maar plastic kopieën. De grote Rodintentoonstelling in het Groninger Museum begint met een apart ‘aanraakgedeelte’. Daar mag je beelden niet alleen met je ogen, maar ook met je handen aftasten. Continue reading Poppendokter Rodin

Het kleine huis op de Russische prairie: Peredvizhniki

'Wat een vrijheid!', Ilja Repin, Collectie Russisch Staatsmuseum
‘Wat een vrijheid!’, Ilja Repin, Collectie Russisch Staatsmuseum

Peredvizhniki, oftewel ‘zwervers’, werden ze genoemd, de jonge generatie Russische kunstenaars die rond 1870 persoonlijker onderwerpen kozen voor hun schilderijen. Voor het eerst is hun werk nu in Nederland te zien.

Volledig gekleed staat het stel in de branding, hand in hand. Hij in keurig kostuum, zij, aan het silhouet van haar jas te zien, strak ingeregen in een korset. De golven stromen over hun voeten en benen, de wind rukt haar hoed bijna van haar hoofd, hij spreidt zijn armen wijd omhoog en ze kijken elkaar glimlachend in de ogen. ‘Wat een vrijheid!’ noemde Ilya screen-shot-2017-01-09-at-21-07-44Repin zijn drie meter brede schilderij, alsof hij dat het stel zelf had horen roepen. Bijna de vrijheid van de beroemde ‘Ontwapenend’-poster van de PSP uit 1971, met de naakte vrouw met de koe in het weiland. Bijna. Continue reading Het kleine huis op de Russische prairie: Peredvizhniki

De wortel als borduurgaren: Diana Scherer

 

Diana Scherer in haar atelier. Foto: Werry Crone
Diana Scherer in haar atelier. Foto: Werry Crone

In de serie ‘De Schepping’ vertellen kunstenaars hoe hun werk tot stand komt. Diana Scherer ‘dresseert’ plantenwortels: ze laat ze in geometrische patronen groeien. Mooi en hopelijk bruikbaar als materiaal.

Het atelier van Diana Scherer ruikt naar aarde. Ze moest opruimen voor de komst van de Trouw-fotograaf, vond ze, “het was helemaal dichtgegroeid”. Maar ook nu is het grootste deel van de vloer van het voormalige klaslokaal in Amsterdam-Noord nog bedekt met haar werk – af en onaf. Het voltooide ligt op de grond, uitgestald op tafeltjes, of, als het niet goed is gelukt, weggestopt in een kast. Bij het raam staat het ‘werk in wording’: rechthoekige bakken waarop grasachtige sprieten groeien. Er is niets kunstzinnigs aan te zien; de magie speelt zich af aan de onderkant. Continue reading De wortel als borduurgaren: Diana Scherer

Jan Weissenbruch: de monumentenman

De Lepelstraat tussen de Grote Kerk en de Vleeshal in Haarlem, Jan Weissenbruch, ca. 1860
De Lepelstraat tussen de Grote Kerk en de Vleeshal in Haarlem, Jan Weissenbruch, ca. 1860

Jan Weissenbruch schilderde het Nederlandse landschap zoals hij dat graag zag. In Haarlem is te zien hoe hij zijn omgeving met zijn verbeelding bijschaafde en transformeerde tot decors voor een spannend verhaal.

Je zou er zo in kunnen stappen, in het schilderij van Jan Weissenbruch. De Lepelstraat, tussen de Haarlemse Grote Kerk en de Vleeshal, ligt er op het kleine schilderijtje uitnodigender bij dan op het plein van tegenwoordig. Een onzekere stap: oude gebouwen rondom zijn achteloos afgesneden, zware schaduwen laten grote delen van de monumenten in het ongewisse. Op de kerkmuur hangen aanplakbiljetten, rommelig, alsof ze per ongeluk op het schilderij zijn terechtgekomen. Continue reading Jan Weissenbruch: de monumentenman

Van kitsch naar kunst: Lawrence Alma-Tadema

screen-shot-2017-01-09-at-18-25-23De schilderijen van sir Lawrence Alma Tadema (1836-1912) zijn lang afgedaan als kitscherig. In Leeuwarden pleit een grote tentoonstelling voor herwaardering

(gepubliceerd in Trouw, 30 september 2016)

Kitsch!’ zou je kunnen uitroepen als je de schilderijen van Alma Tadema ziet. Veel roze en lichtblauw, weelderige bloemen, jurken, Griekse zuilen, Romeinse krijgers, en steeds maar weer die felle zonnestralen die ergens op het schilderij een detail uitlichten. Toch brengen zijn werken op veilingen recordbedragen op. En bij de ‘Antiques Roadshow’, de Engelse versie van, jawel, ‘Tussen kunst en kitsch’, dook in juni een onbekend werk van Tadema op dat volgens het tv-programma ‘het allerduurste meesterwerk’ ooit ontdekt was. Continue reading Van kitsch naar kunst: Lawrence Alma-Tadema

Andreas Gursky ging naar de bollen

screen-shot-2017-01-09-at-18-18-31De Duitse fotograaf Andreas Gursky is bekend om zijn grote overzichtsfoto’s van mensen en gebouwen. Voor zijn nieuwste foto’s richtte hij zijn camera op de Nederlandse bloembollenvelden

Van veraf lijkt het een ribbelpatroon van rode, oranje en groene horizontale lijnen, met wit ertussen. Pas als je dichter bij het drie meter hoge kunstwerk van Andreas Gursky komt, zie je dat het een foto is. Een foto van een Nederlands tulpenveld, om precies te zijn. Continue reading Andreas Gursky ging naar de bollen

Terroristenfoto’s: ook tijdens de Commune al een strijdpunt

Pagina uit album 'Paris incendié, 1871', anoniem, collectie BNF
Pagina uit album ‘Paris incendié, 1871’, anoniem, collectie BNF

Franse media plaatsen niet langer foto’s van terroristen. Ook in vorige eeuwen bestond de angst dat zulke beelden geweld uitlokken.

‘Verzet tegen de haatstrategie’ kopte Le Monde op haar opiniepagina, de dag na de aanval in de kerk in Saint-Etienne-du-Rouvray. Portretten van terroristen beeldt de Franse krant niet meer af, en ook over de identiteit van de daders wordt zo sober mogelijk bericht.
Continue reading Terroristenfoto’s: ook tijdens de Commune al een strijdpunt

Helmut Newton versus Stephen Shore: onvergelijkbare grootheden

screen-shot-2017-01-09-at-14-07-08Fotografen Helmut Newton en Stephen Shore krijgen deze zomer ieder een retrospectief in Amsterdam. Ze blijken onvergelijkbare grootheden.

(gepubliceerd in Trouw, 8 juli 2016)

Twee grootheden uit de fotogeschiedenis zijn deze zomer in de Amsterdamse fotomusea te zien. Foam ruimde het hele museum leeg voor de foto’s van Helmut Newton (Berlijn 1920 – Los Angeles 2004), een paar honderd meter verderop aan de Keizersgracht is in Huis Marseille het retrospectief te zien van Stephen Shore (New York 1947).

Twee fotografen met eigen liefhebbers. Newton is geliefd bij het grote publiek en dan met name in de mode- en glamourwereld – de Nederlandse Vogue besteedde acht pagina’s aan de vroegere modefotograaf. Shore is vooral een fotografen-fotograaf, die met zijn nonchalante kleurenfoto’s een voorbeeld is voor meerdere generaties jongere fotografen. Continue reading Helmut Newton versus Stephen Shore: onvergelijkbare grootheden

De achterkant van het schilderij

screen-shot-2017-01-09-at-11-31-59Rob Scholte en Vik Muniz hebben zich allebei op de achterkant van de kunst gericht. Letterlijk. Wat doen ze precies, en wat is daar eigenlijk te zien?

(gepubliceerd in Trouw, 21 juni 2016)

De eerste keer oog in oog staan met de ‘Olympia’ van Manet, of, vooruit, de ‘Mona Lisa’ van Da Vinci, kan vervreemdend zijn. Het zijn beelden die je al zo vaak hebt gezien – in een boek, op een scherm, op een koektrommel desnoods. Maar het schilderij is veel groter (Manet) of veel kleiner (Mona) dan je had verwacht. Hád je je überhaupt gerealiseerd dat het ‘plaatje’ ook een afmeting had, dimensies, een lijst, een gewicht? En dat het een object is – een ding – en dat het dus niet alleen een voorkant, maar ook een achterkant heeft? Continue reading De achterkant van het schilderij